Τι είναι το γέλιο; > ΔΡΩΜΕΝΑ > Τι είναι το γέλιο;
Τι είναι το γέλιο;

Τι είναι το γέλιο;

dromena
Μοιράσου το!

  • Frédéric Ferney

Το γέλιο χρονολογείται από τα πολύ παλιά χρόνια… Γελάμε δίχως να το θέλουμε, γελάμε μέχρι τον ουρανό, κι ακόμα με καυτά δάκρυα στα μάτια… Άλλοτε, πάλι, γελάμε πικρόχολα, κάτω απ’ τα μουστάκια μας…

Αυτή η θαυμάσια ποικιλία του γέλιου, δείχνει την υψηλή στάθμη του πολιτισμού μας, που δεν έπαψε ούτε στιγμή να εξελίσσεται μέσα στους αιώνες, και που μας διακρίνει από τις προγονικές μας κοινωνίες. Τότε οι άνθρωποι απλώς μειδιούσαν. Σήμερα, όμως, πιστεύουμε με βεβαιότητα ότι το γέλιο είναι ίδιον του ανθρώπου, ενώ το γέλιο της ύαινας μια ωχρή απομίμηση.

Το γέλιο είναι τρανό σημάδι υγείας. Αντίθετα προς την εντύπωση μιας αξιοθρήνητης δεισιδαιμονίας που διαδόθηκε από μερικές εφημερίδες, πως «οι νεκροί δεν γελούν». Αν ο δυτικός Τύπος ήταν πιο ξύπνιος, θα καταλάβαινε πιο νωρίς τον θάνατο του Μπρέζνιεφ. Κάθε τόπος, κάθε μειονότητα, δημιουργεί ένα δικό του τρόπο γέλιου, που σ’ αυτόν οι ξένοι είναι γενικά απαθείς, κι ας συμβαίνει να γελάμε εις βάρος τους…

Το χιούμορ των Εσκιμώων εμφανίστηκε την ημέρα που μια πολική αρκούδα καταβρόχθισε για πρώτη φορά έναν Εσκιμώο μιας γειτονικής φυλής. Και το Εβραίικο χιούμορ, την ημέρα που ο Μωυσής, που ήταν ο πρώτος της τάξης του, δέχτηκε την πρώτη πέτρα στο κεφάλι του…

Οι άνθρωποι του γέλιου είναι παρόντες σ’ όλες τις κοινωνικές τάξεις. Όμως σημειώνουμε ότι οι αυτοκινητιστές, τα αφεντικά των εφημερίδων και οι Σοβιετικοί στρατηγοί, διασκεδάζουν ασφαλώς λιγότερο από τις όμορφες Σπανιόλες.

Ο Γάλλος παραμυθάς Λαφοντέν [Jean de La Fontaine], παρατήρησε στην εποχή του ότι οι μπαλωματήδες γελούσαν περισσότερο από τους χρηματιστές. Είναι αλήθεια ότι το γέλιο είναι «κολλητικό». Κι αν τύχει ν’ ακούσεις «δεν είναι για γέλια», τότε ξεσπάνε όλοι γελώντας, δίχως εξαίρεση. Για τον Μπωντλαίρ [Charles Pierre Baudelaire] , το ανθρώπινο γέλιο είναι στενά δεμένο με την ατυχία της πτώσης των Πρωτόπλαστων, δηλαδή μιας φυσικής και ηθικής κατάπτωσης…

Σε μια «ανοιχτή επιστολή προς τον Θεό» ένας τολμηρός συγγραφέας, διακηρύσσει: «αυτός που γελάει, δεν θα είναι για πολύ μασκαράς». Αλίμονο, όμως, πολλά παραδείγματα δείχνουν το αντίθετο, και οι «μασκαράδες» γελάνε. Και να γιατί. Ξεχωρίζουμε αυτούς τους τύπους από το σαρδόνιο γέλιο τους, όπως και τους Γάλλους, γιατί γελάνε ειλικρινά και πηγαία;, και τους βλάκες από το… βλακώδες γέλιο τους!

Οι πολιτικοί, όμως, αγνοούν το γέλιο. Φανταζόμαστε έναν αρχηγό κράτους να καγχάζει γιατί… δεν πήγε στο ραντεβού η ερωμένη του; Ασφαλώς όχι! Ένας πρίγκιπας που τον έπιασαν ακράτητα γέλια είναι κοντά στην «πτώση» του. Οι έκπτωτοι βασιλιάδες τραντάζονται από ένα μοναχικό όμως γέλιο, που δείχνει ότι κατάλαβαν, ευτυχώς, το νόημα της παροιμίας «αυτός που γελάει την Παρασκευή, το Σάββατο θα κλάψει…».

Στην πολιτική μια μεγάλη μύτη και μεγάλα αυτιά, προκαλούν φόβο. Θυμηθείτε τον Ντε Γκωλ [Charles de Gaulle].

Η τάση για παχυσαρκία εμπνέει ασφάλεια. Εδώ θυμηθείτε τον Λουδοβίκο 16ο [Louis XVI] και τον Ραϊμόν Μπαρ [Raymond Barre].

Μια φαλάκρα εντυπωσιάζει. Κάρολος ο φαλακρός [Karl der Kahle].

Αλλά όταν αρχίζεις να φροντίζεις το κορμί σου, τότε το αστείο γίνεται φοβερό… Ένα πρόσωπο ηρωικό, δεν πρέπει να είναι ούτε χοντρό, ούτε μικροκαμωμένο. Δεν τρώει, δεν πίνει, δεν ζεσταίνεται, δεν αρρωσταίνει. Για φανταστείτε την Φαίδρα του Ρακίνα [Jean Racine] συναχωμένη και τον Άμλετ παχουλό!

Το γέλιο έχει σχέση με την σωματική εμφάνιση. Ο Μπέρξον [Henri-Louis Bergson] μας θυμίζει – ύστερα από τον Ναπολέοντα – ότι περνάμε πολύ εύκολα από την τραγωδία στην κωμωδία. Καταλάβατε ασφαλώς! Ανάμεσα στις θεότητες, οι Θεοί των Ελλήνων είναι οι μόνοι που θυμήθηκαν και μιμήθηκαν τους ανθρώπους, και γέλαγαν μ’ επιτυχία όπως αυτοί. Ο Δίας, να πούμε, ήταν αστείος, γιατί ανακάλυψε το αλφάβητο, τον πόλεμο της Τροίας, την μοιχεία και το συρτάκι, και είχε τον θρόνο του μέσα σ’ ένα «γυναικωνίτη» που τον έλεγαν Όλυμπο!

Σύμφωνα με την Ιουδαϊκή θρησκευτική παράδοση, ο Θεός ανακάλυψε την αγάπη και τον θυμό. Ο Σατανάς το γέλιο. Άδικα, λοιπόν, φαντάζονται τον Θεό να καγχάζει κάτω από τα γένια του. Ο Διάβολος διασκεδάζει. Με το γέλιο ο αδύναμος αντεκδικείται τους ισχυρούς. Κι αυτή η απλή αλήθεια, αποδίδεται από το γνωμικό: «Να δούμε ποιος θα γελάσει τελευταίος», που φαίνεται καθαρά και στις ταινίες του Σαρλό. Θεώρημα: Οι κλόουν είναι λυπημένοι, και το γέλιο τους πικρό.

Ένας φιλόσοφος διευκρινίζει: «Αυτός που γελάει συχνά, το κάνει για να μην κλάψει, όπως και οι δειλοί που μονολογούν μόνοι τους στην βαθιά νύχτα, για να πάρουν θάρρος». Το γέλιο είναι χαρακτηριστικό και του τρελού: «Όσο πιο τρελός είσαι, τόσο πιο πολύ γελάς». Λείπει, λοιπόν, ο ορισμός για το τι είναι γέλιο. Κι αυτό μαρτυράει τον πραγματικό φόβο των φιλοσόφων απέναντι στην λαϊκή σοφία.

Nouvel Observateur, 30/11/1983


Μοιράσου το!
ΔΡΩΜΕΝΑ ΜΕΛΕΤΕΣ-ΑΡΘΡΑ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

ΙΣΩΣ ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ

© dromena.net All rights reserved. | Developed by Δυτικός Άνεμος