Συμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου θεατρικού συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλλη (2 Δεκεμβρίου 1921), του σημαντικότερου εκπρόσωπου του νεοελληνικού θεάτρου που το έργο του σφράγισε μεταπολεμικά την ελληνική σκηνή και επηρέασε τις μεταγενέστερες γενιές. Το Υπουργείο Πολιτισμού ανακήρυξε το 2022 ως «Έτος Ιάκωβου Καμπανέλλη», με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη γέννησή του. Στις 2 Δεκεμβρίου 2021, ημέρα των γενεθλίων του, πραγματοποιήθηκε η εναρκτήρια εκδήλωση του «Έτους Ιακώβου Καμπανέλλη».

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης γεννήθηκε στη Νάξο το 1921 και πέρασε την εφηβεία του στην Αθήνα. Στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής το 1942 συνελήφθη και μεταφέρθηκε στο αυστριακό στρατόπεδο συγκεντρώσεως Μαουτχάουζεν. Ήταν ένας από τους ελάχιστους επιζήσαντες που επέστρεψε το 1945. Τις εμπειρίες του κατέγραψε στο πεζογράφημα Μαουτχάουζεν (1963) όπου βασίστηκε το μουσικό έργο «Η Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν» του Μίκη Θεοδωράκη, με τραγούδια που τραγουδήθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο.

Αυτοδίδακτος συγγραφέας ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο το 1950 με το έργο «Χορός πάνω στα στάχυα» (Θίασος Λεμού) ενώ τα επόμενα έργα του ανέβηκαν από το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν και το Εθνικό Θέατρο. Η αναγνώρισή του ως θεατρικού συγγραφέα ήρθε με το έργο του «Η Έβδομη μέρα της Δημιουργίας» (1956), σε σκηνοθεσία Κωστή Μιχαηλίδη. Εμβληματικά και πλέον γνωστά έργα του είναι η «Η Αυλή των Θαυμάτων» (1957), «Παραμύθι χωρίς Όνομα», «Ο Μπαμπάς ο Πόλεμος», «Ο Εχθρός Λαός», «Το Μεγάλο μας Τσίρκο». Έργα του έγιναν ταινίες που σηματοδότησαν με την ποιότητά τους τον κινηματογράφο όπως, «Στέλλα» του Μ. Κακογιάννη, «Δράκος» του Ν. Κούνδουρου, «Η Αρπαγή της Περσεφόνης» του Γ. Γρηγορίου, «Το Κανόνι και το Αηδόνι» σε δικό του σενάριο και σκηνοθεσία.

Για την όλη προσφορά του ως συγγραφέα αλλά και ως ευαισθητοποιημένου πολίτη, τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις και αναγορεύθηκε επίτιμος δημότης πολλών πόλεων. Το 1999 εξελέγη παμψηφεί και αναγορεύθηκε Ακαδημαϊκός, εγκαινιάζοντας την έδρα του Θεάτρου στην Ακαδημία Αθηνών.

Το Αρχείο της ΕΡΤ τιμά την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου δημιουργού με ένα ντοκιμαντέρ-αφιέρωμα στο πλαίσιο της σειράς «Η Ιστορία των Χρόνων μου», παραγωγής του 2003, στο οποίο ο Ιάκωβος Καμπανέλλης αυτοπαρουσιάζεται με σημείο αναφοράς την παράσταση του θεατρικού του έργου «Η Αυλή των Θαυμάτων», το 1957.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΜΟΥ
ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗΣ 1957
(video)

Σειρά ντοκιμαντέρ που καταγράφει προφορικές μαρτυρίες Ελλήνων δημιουργών για μια κρίσιμη περίοδο της ζωής τους, του έργου τους ή της χώρας. Στο επεισόδιο αυτό ο Ιάκωβος Καμπανέλλης μιλάει για το θεατρικό έργο «Η Αυλή των Θαυμάτων» που παίχτηκε για πρώτη φορά το 1957 από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν με τεράστια επιτυχία, με σκηνικά Γιάννη Τσαρούχη και μουσική Μάνου Χατζιδάκι.

Μιλάει για τη συνεργασία του με τον Κάρολο Κουν ενώ παράλληλα ξεδιπλώνει τα γεγονότα του 1957, μιας χρονιάς που χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια ανασυγκρότησης και το όνειρο της μετανάστευσης. Μέσα από την αφήγησή του κατανοούμε με ποιο τρόπο ο σπουδαίος δραματουργός κατάφερε να συνομιλήσει με την εποχή του εξηγώντας πώς η μεταπολεμική κοινωνική εμπειρία και συλλογική μοίρα τον διαμόρφωσαν και καθόρισαν το συγγραφικό του έργο. Κάνει ακόμη αναφορά στο στοιχείο του πολυπρόσωπου θεάτρου που χαρακτηρίζει το έργο του, μιας ομάδας ανθρώπων με μια κοινή μοίρα λέγοντας πως οφείλεται στο βίωμά του από τη ζωή στο στρατόπεδο. Την αφήγηση πλαισιώνουν σπάνια πλάνα αρχείου από την ανοικοδόμηση της Αθήνας, από την άφιξη τροφίμων της αμερικανικής βοήθειας, το Κυπριακό, τη δολοφονία του στρατηγού Στέφανου Σαράφη, τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε τον Βόλο, τη Λάρισα και τα Τρίκαλα, γεγονότα που σφράγισαν το 1957.

Προβάλλονται επίσης αποσπάσματα της παράστασης «Η Αυλή των Θαυμάτων» που ανέβηκε το 1999 από το ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου σε σκηνοθεσία του Γιώργου Μιχαηλίδη. Παρακολουθούμε τη ζωή και τις ιστορίες των ανθρώπων μιας αυλής που διαδραματίζεται σε μια λαϊκή γειτονιά της Αθήνας, στα τέλη της δεκαετίας του ’50 όπου αναβιώνει όλη η ιστορία της Ελλάδας.  Ένα έργο που περιγράφει την μεταπολεμική κατάσταση της χώρας σε μια κοινωνία που προσπαθεί να ανακάμψει από τις συνέπειες του πολέμου και του εμφυλίου.

Σενάριο-σκηνοθεσία: Άγγελος Κοβότσος

Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr

www.ert.gr