Ο Ντίνος Δημόπουλος (21 Αυγούστου 1921 – 28 Φεβρουαρίου 2003) ήταν ηθοποιός, σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου, θεατρικός συγγραφέας και λογοτέχνης. Γεννήθηκε στο Πάλαιρο Ακαρνανίας. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του συνέχισε σπουδές στη Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και παράλληλα στη Δραματική Σχολή Γιαννούλη Σαραντίδη από την οποία, λαμβάνοντας το δίπλωμά του, εγκατέλειψε στο τρίτο έτος τη Νομική προκειμένου ν΄ ασχοληθεί με το θέατρο. Στην αρχή εργάσθηκε ως ηθοποιός, «ζεν πρεμιέ», σχεδόν σε όλα τα μεγάλα θέατρα της Αθήνας όπως στο Εθνικό, Κοτοπούλη, Λογοθετίδη, Κατερίνας, Μουσούρη, Αθηνών κ.ά.

Ο Ντίνος Δημόπουλος υπήρξε ιδρυτής Δραματικής Σχολής και ήταν μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, ενώ είχε διατελέσει Πρόεδρος της Επιτροπής χορήγησης διπλωμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού, στις Δραματικές Σχολές του θεάτρου και κινηματογράφου. Είχε εκπροσωπήσει την Ελλάδα με ταινίες του σε διεθνή φεστιβάλ όπως στο Φεστιβάλ Βερολίνου, Καννών, Καΐρου, Βιέννης κ.α. Είχε επίσης διακριθεί με δύο ελληνικά κρατικά Βραβεία Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (1967), με Έπαινο Κρατικού Βραβείου θεάτρου (1974) καθώς και με Κρατικό Βραβείο θεάτρου (1975), Χρυσό Βραβείο στο Φεστιβάλ Καΐρου (1994), καθώς και Πρώτο Βραβείο φεστιβάλ Βιέννης τον ίδιο χρόνο.

Άρχισε την καλλιτεχνική του πορεία ως ηθοποιός το 1946, στην παράσταση Οι Γερμανοί ξανάρχονται των Αλέκου Σακελλάριου και Χρήστου Γιαννακόπουλου. Ακολούθως, ερμήνευσε ρόλους σε έργα κλασικών δημιουργών, όπως ο Σοφοκλής, ο Λουίτζι Πιραντέλο, ο Τζορτζ Μπέρναρντ Σω και ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, ενώ υπήρξε επί σειρά ετών βοηθός σκηνοθέτη του Αλέξη Μινωτή. Στον κινηματογράφο, το ντεμπούτο του ήρθε το 1948 με τη συμμετοχή στην ταινία Οι Γερμανοί ξανάρχονται (1948) του Αλέκου Σακελλάριου, επαναλαμβάνοντας τον ρόλο που είχε παίξει στην θεατρική παράσταση. Ακολούθησαν συνεργασίες με τον Γρηγόρη Γρηγορίου (Θύελλα στο φάρο – 1950, Μεγάλοι δρόμοι – 1953) και τον Μαυρίκιο Νόβακ (Κατέστρεψα μια νύχτα τη ζωή μου – 1951).

Το 1953 ο Δημόπουλος διασκεύασε το θεατρικό Το κουρέλι του Ντάριο Νικοντέμι, για τους σκοπούς της ταινίας Οι ουρανοί είναι δικοί μας (1953), και πρότεινε στην Φίνος Φιλμ να τη σκηνοθετήσει ο Γιώργος Τζαβέλλας. Ωστόσο, ο Φιλοποίμην Φίνος τον έπεισε να αναλάβει ο ίδιος κι έτσι ο Δημόπουλος σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία. Το επόμενο εγχείρημά του, Χαρούμενο ξεκίνημα (1954), αποτελεί το πρώτο μιούζικαλ του ελληνικού κινηματογράφου.

Στη συνέχεια, ο Δημόπουλος σκηνοθέτησε τις Τζο ο Τρομερός (1955) και Το αμαξάκι (1957), που προβλήθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Κάρλοβι Βάρι. Αξιόλογο χαρακτηριστικό των ταινιών αυτών είναι ότι μέσα από τις κωμικές καταστάσεις, αντανακλώνται οι κοινωνικές εντάσεις της εποχής. Το 1958 σκηνοθέτησε τον Άνθρωπο του τραίνου, που θεωρείται ένα από τα πρώτα ελληνικά φιλμ νουάρ και μια από τις πιο υποτιμημένες ταινίες του. Η Αστέρω (1959) γνώρισε μεγάλη επιτυχία και ήταν υποψήφια για τη Χρυσή Άρκτο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου. Σηματοδότησε επίσης την αρχή της πολυετούς συνεργασίας του με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ.

Δεκαετία του 1960

Η κινηματογραφική παραγωγή του Δημόπουλου κορυφώθηκε κατά τη δεκαετία του 1960, παρότι συνέχισε να ασχολείται με το θέατρο. Την περίοδο 1960-1961 γύρισε τις επιτυχημένες ταινίες Το κλωτσοσκούφι (1960), Μανταλένα (1960) και Η Λίζα και η άλλη (1960). Ιδιαίτερα η Μανταλένα έκανε μεγάλη εντύπωση και εκτόξευσε την καριέρα της Βουγιουκλάκη. Απέσπασε τρία βραβεία στο 1ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης και προτάθηκε για τον Χρυσό Φοίνικα στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών. Παρά την τεράστια δημοτικότητα που απολάμβανε πλέον η Βουγιουκλάκη, η ταινία Ταξίδι (1962) αποδείχθηκε εισπρακτική αποτυχία.

Το 1963 ο Δημόπουλος έκανε ένα διάλειμμα από τις αισθηματικές κωμικές ταινίες που γύριζε τα τελευταία χρόνια. Το Αμόκ (1963) έχει χαρακτηριστεί «μια τολμηρή καταγγελία της αγριότητας του πολέμου, του ρατσισμού και της ανθρώπινης μισαλλοδοξίας» και θεωρείται μια από τις καλύτερες ταινίες του. Παρότι δεν έκοψε πολλά εισιτήρια στις ελληνικές αίθουσες, γνώρισε πρωτόγνωρη επιτυχία στις ΗΠΑ. Βοηθός του Δημόπουλου στην ταινία αυτή ήταν ο Παντελής Βούλγαρης. Ακολούθησε ακόμη μία δραματική ταινία, η Λόλα (1964), που είχε σαφώς μεγαλύτερη ανταπόκριση από το ελληνικό κοινό.

Σύντομα, ο Δημόπουλος επέστρεψε στην κωμωδία, σε μια σειρά ταινιών με πρωταγωνίστρια την Τζένη Καρέζη. Οι Δεσποινίς διευθυντής (1964), Τζένη Τζένη (1965) και Μια τρελλή τρελλή οικογένεια (1965) συγκαταλέγονται ανάμεσα στις πιο δημοφιλείς ταινίες του.

Την περίοδο αυτή, ο Δημόπουλος άρχισε μια ιδιαίτερα γόνιμη συνεργασία με τον σεναριογράφο Νίκο Φώσκολο. Το 1966 προβλήθηκαν οι Κατηγορώ τους ανθρώπους και Κοινωνία ώρα μηδέν, στις οποίες πρωταγωνιστεί ο Νίκος Κούρκουλος. Οι ταινίες αυτές, καθώς και το Κοντσέρτο για πολυβόλα (1967), επίσης σε σενάριο του Φώσκολου ανήκουν στις πιο αξιομνημόνευτες δραματικές ταινίες της εποχής. Το 1967 συνεργάστηκαν για τελευταία φορά στο νουάρ Πυρετός στην άσφαλτο (1967), για το οποίο ο Δημόπουλος τιμήθηκε με τα Βραβεία Αρτιότερης Παραγωγής και Σκηνοθεσίας στο 8ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης.

Η δεκαετία του 1960 έκλεισε με τέσσερις από τις διασημότερες ταινίες του Δημόπουλου, τις Μια Ιταλίδα από την Κυψέλη (1968), Η αρχόντισσα κι ο αλήτης (1968), Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά (1969) και Η νεράιδα και το παλικάρι (1969). Οι τρεις τελευταίες, με πρωταγωνιστικό δίδυμο την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, αποτέλεσαν ακριβές παραγωγές και έσπασαν τα ρεκόρ εισπράξεων της εποχής.

Μετέπειτα καριέρα και τελευταία χρόνια

Τα επόμενα οχτώ χρόνια, ο Δημόπουλος σκηνοθέτησε εννέα ταινίες μυθοπλασίας και δύο ντοκιμαντέρ, από τις οποίες ξεχωρίζουν οι δραματικές Μια γυναίκα στην αντίσταση (1970) και Ο βάλτος (1973). Η προσοχή του στράφηκε κυρίως στο θέατρο, σκηνοθετώντας έργα των Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, Σπύρου Μελά, Παντελή Χορν, Αντόν Τσέχωφ, Αλεχάντρο Κασόνα και δικά του, πολλές φορές για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου. Ο Δημόπουλος σκηνοθέτησε επίσης τις τηλεοπτικές σειρές Ρωμαίος και Ιουλιέτα (1975) για την ΥΕΝΕΔ και Μίνι Μάρκετ Ονείρων (1991) για την ΕΤ 2.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, έγραψε πολλά παιδικά βιβλία, μεταξύ των οποίων τα Δελφινάκια του Αμβρακικού (1988), που το 1993 μετέφερε ο ίδιος στην ομώνυμη ταινία και αποτέλεσε το τελευταίο κινηματογραφικό του εγχείρημά του. Υπήρξε μάλιστα η πιο πολυβραβευμένη του ταινία, καθώς διακρίθηκε σε πολλές διοργανώσεις, όπως το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βιέννης και το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Καΐρου. Έγραψε επίσης την αυτοβιογραφία Ένα σκηνοθέτης θυμάται (1998) και το μυθιστόρημα Τζο ο Τρομερός (2002), ως συνέχεια της ταινίας του 1955.

Το 2001 τιμήθηκε στο 42ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, για το σύνολο της προσφοράς του.

Ο Ντίνος Δημόπουλος απεβίωσε σε ηλικία 82 ετών στις 28 Φεβρουαρίου 2003 από καρδιακή προσβολή και τάφηκε στην Ραφήνα.

Προσωπική ζωή

Ο Δημόπουλος παντρεύτηκε δύο φορές. Η πρώτη σύζυγός του ήταν η ηθοποιός Βεατρίκη Δεληγιάννη, με την οποία απέκτησε έναν γιο, τον Χρήστο Δημόπουλο (παρουσιαστή της γνωστής παιδικής εκπομπής “Ουράνιο Τόξο”).^[25] Το 1970 παντρεύτηκε την επίσης ηθοποιό και συχνή συνεργάτιδά του Φλωρέττα Ζάννα.

Φιλμογραφία

Ταινίες

1. Οι ουρανοί είναι δικοί μας (1953) 2. Χαρούμενο ξεκίνημα (1954) 3. Τζο ο τρομερός (1955) 4. Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας (1955) 5. Το αμαξάκι (1957) 6. Ο άνθρωπος του τραίνου (ταινία, 1958) (1958) 7. Στουρνάρα 288 (Φτώχεια και αριστοκρατία) (1959) 8. Αστέρω (1959) 9. Αμαρυλλίς (Το κορίτσι της αγάπης) (1959) 10. Το κλωτσοσκούφι (1960) 11. Μανταλένα (1960) 12. Η Λίζα και η άλλη (1961) 13. Ο Θόδωρος και το δίκαννο (1962) 14. Ταξίδι (1962) 15. Αμόκ (1963) 16. Λόλα (Λόλα της Τρούμπας) (1964) 17. Ένας μεγάλος έρωτας (1964) 18. Η βίλλα των οργίων (1964) 19. Δεσποινίς διευθυντής (1964) 20. Οι εχθροί (1965) 21. Μια τρελλή τρελλή οικογένεια (1965) 22. Τζένη Τζένη (1966) 23. Κατηγορώ τους ανθρώπους (1966) 24. Οι κυρίες της αυλής (1966)

25. Κοινωνία ώρα μηδέν (1966) 26. Κοντσέρτο για πολυβόλα (1967) 27. Πυρετός στην άσφαλτο (1967) 28. Κάτι κουρασμένα παλικάρια (1967) 29. Μια Ιταλίδα από την Κυψέλη (1968) 30. Η αρχόντισσα και ο αλήτης (1968) 31. Το θύμα (1969) 32. Η ωραία του κουρέα (1969) 33. Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά (1969) 34. Το λεβεντόπαιδο (1969) 35. Η νεράιδα και το παλικάρι (1969) 36. Μια γυναίκα στην αντίσταση (1970) 37. Να ‘τανε το 13 να ‘πεφτε σε μας (1970) 38. Πίσω μου σ’ έχω σατανά (1971) 39. Αγάπησα μια πολυθρόνα (1971) 40. Η κόρη του ήλιου (1971) 41. Ο φαντασμένος (1973) 42. Ο βάλτος (1973) 43. Οι βάσεις και η Βασούλα (1975) 44. Ο ήλιος του θανάτου (1978) 45. Τρελλός και πάσης Ελλάδος (1983) 46. Τα δελφινάκια του Αμβρακικού (1993)

Ντοκιμαντέρ

• 1. Η Ελλάδα και η θάλασσα (1976)
• 2. Το περιβόλι της Παναγιάς (1977)

Σενάρια (σκηνοθεσία άλλων)

• 1. Οι μεγάλοι δρόμοι (1953, σκην. Γρηγόρης Γρηγορίου)
• 2. Μια βδομάδα στον παράδεισο (1964, σκην. Ίων Νταϊφάς)
• 3. Να ζει κανείς ή να μη ζει; (1966, σκην. Ορέστης Λάσκος)
• 4. Ο φαφλατάς (1971, σκην. Κώστας Καραγιάννης)
• 5. Οι άντρες ξέρουν ν’ αγαπούν (1971, σκην. Απόστολος Τεγόπουλος)
• 6. Εγωιστές (1971, σκην. Κώστας Καραγιάννης)
• 7. Αέρα! Αέρα! Αέρα! (1972, σκην. Κώστας Ανδρίτσος)

Ρόλοι

• 2. Οι Γερμανοί ξανάρχονται (1948)
• 3. Θύελλα στο φάρο (1950)
• 4. Κατέστρεψα μια νύχτα τη ζωή μου (1951)
• 5. Μεγάλοι δρόμοι (1953)

Τηλεόραση

• 1. Ρωμαίος και Ιουλιέτα (26 επεισόδια, ΥΕΝΕΔ 1975)
• 2. Μίνι μάρκετ ονείρων (12 επεισόδια, ΕΤ 2 1991)

Θέατρο

Σκηνοθεσίες

1. Το στραβόξυλο (1958 και 1969) 2. Το έκτο πάτωμα (1958 και 1965) 3. Δεν παίζουν με τον έρωτα (1958 και 1973) 4. Εν πλω (1958) 5. Σίμων και Λώρα (1961) 6. Επτά θανάσημα αμαρτήματα (1962) 7. Μια πόρτα δραχμές πεντακόσιες (1962) 8. Εμπρός να γδυθούμε (1962) 9. Τα πράσινα δάχτυλα (1964) 10. Αντροτραγανίστρα (1965) 11. Ο αχόρταγος (1966) 12. Έξι φορές την εβδομάδα (1967) 13. Ένας βλάκας και μισός (1967) 14. Ο κουτσομπόλης (1968) 15. Αριστείδης ο ατυχής (1969) 16. Ο Ευκλείδης και το κλειδί του (1969) 17. Μια λαίδη στο σφυρί (1970) 18. Τσιν τσιν (1970) 19. Ντόρα (1972)

20. Μικρές αλεπούδες (1973) 21. Ένα κορίτσι στ’ αγκίστρι μου (1974) 22. Ο γενικός γραμματεύς (1975) 23. Τιμή ευκαιρίας για τον παράδεισο (1976) 24. Η διαβολεμένη μυλωνού (1976) 25. Η γειτονιά του Τσέχωφ (1976) 26. Ο επόμενος (1977) 27. Ο Καζανόβας στην Κέρκυρα (1978) 28. Τα δέντρα πεθαίνουν όρθια (1979) 29. Φλαντρώ (1979) 30. Παπαφλέσσας (1980) 31. Ο εισαγγελέας (1981) 32. Ο δύσκολος (1983) 33. Ο πρωτευουσιάνος (1984) 34. Υπάρχει και φιλότιμο (1986) 35. Ένας πολίτης υπεράνω υποψίας (1986) 36. Η έκρηξη (1987) 37. Συμβιβαστήκαμε (1992)

Θεατρικά έργα

• 1. Ο επόμενος (1974)
• 2. Ο εισαγγελέας (1981)
• 3. Βασίλειος Πρώτος ο δούλος (1981)
• 4. Υάκινθος και Ιουλιέτα (1988)
• 5. Το παιδί που κυνηγούσε τα αγριοπούλια (1994)

Λογοτεχνία

1. Ο μαστρο-Πολύξερος και η παρέα του (1985) 2. Αν όλα τα πιτσιρίκια του κόσμου (1987) 3. Η μεσαία όχθη (1989) 4. Τα δελφινάκια του Αμβρακικού (1989) 5. Ο μαστρο-Πολύξερος και η μαγική βάρκα (1992) 6. Οι ερωτύλοι (1995)

7. Το γειτονόπουλο του καλοκαιριού (1996) 8. Τέσσερα Χριστουγεννιάτικα διηγήματα (1996) 9. Ένας σκηνοθέτης θυμάται… (1998) 10. Οι εραστές της Μύρινθας (2000) 11. Ο Βάνκα και τ’ αδέσποτα (2000) 12. Γράμμα στο Θεό (2001)

Πηγές

• Τριανταφυλλίδης, Ιάσων (200). Ταινίες για Φίλημα: Ένα Αφιέρωμα στον Φιλοποίμενα Φίνο και στις Ταινίες του. Αθήνα: Εξάντας. ISBN 9602564563.
• Karalis, Vrasidas (2012). A History of Greek Cinema. New York & London: Continuum. ISBN 9781441194473