• Herbert Mitgang

Καθώς μπήκε στο μικρό Καφέ, στο μπουλβάρ St. Jacques στο 14ο Διαμέρισμα, όλα για τον Σάμουελ Μπέκετ φάνηκαν οικεία και απροσδόκητα. Τα διαπεραστικά γαλάζια μάτια του, το δυνατό ράμφος, το αυλακωμένο πρόσωπο που φάνηκε σαν να ήταν χαραγμένο στο γυαλισμένο γρανίτη. Ήσαν όλα εκεί. Αλλά η εντύπωση της σκληρότητας και της έλλειψης αυτοπεποίθησης που αντλήθηκαν από τις φωτογραφίες και τις ιστορίες δεν ταίριαξε με αυτό το άτομο. Σε ό,τι αφορά εκείνον γινόταν όλο και πιο θερμός και προσιτός: η ευχάριστη φωνή η ειρωνική λάμψη στα μάτα του, ο εγκάρδιος αέρας του που έκανε ακόμα κι έναν ξένο να νιώθει σαν καλεσμένος στην πολυαγαπημένη του πόλη…

Ο Μπέκετ δεν δίνει συνεντεύξεις κι αυτό έγινε κατανοητό. Του αποδόθηκαν αρκετές τιμές, όπως παγκόσμια αναγνώριση και το Βραβείο Νόμπελ στη Λογοτεχία, που του απονεμήθηκε το 1969 (το οποίο, φυσικά, δεν παρέλαβε ο ίδιος)… Σχεδόν πάντα, στην Ευρώπη ή στις Ηνωμένες Πολιτείες, παίζεται έστω κι ένα έργο του, π.χ. το Περιμένοντας τον Γκοντό ή το Τέλος του παιχνιδιού, ή οι Ευτυχισμένες μέρες. Το πιο πρόσφατο μικρό μυθιστόρημά του, η Συντροφιά, κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Grove Press, που είναι ο εκδότης του στην Αμερική εδώ και πολλά χρόνια.

Έτσι και τώρα, καμιά συνέντευξη και καμιά σημείωση: “Rien à faire” (Δεν έμεινε τίποτε που να μπορεί να γίνει). Ακόμα τίποτε δεν μας εμπόδισε από το να πιούμε παρέα μερικά φλιτζάνια καφέ, να καπνίσουμε μερικά πούρα, και να κάνουμε διάφορες συζητήσεις. Άναψε ένα Havanitos Planteros, λέγοντας ότι τα μικρά πούρα δεν ήταν τόσο κακά όσο τα τσιγάρα. Είχα φέρει ένα απόκομμα εφημερίδας όπου αναφερόταν στο γεγονός ότι γύρω στις 13 Απριλίου, που θα γινόταν 75 χρονών, ένα έργο-μονόλογός του, το Λίκνισμα, θα παιζόταν στο State University of New York at Buffalo. Το κοίταξε, μου το ξανάδωσε και είπε πως δεν συγκράτησε τίποτε απ’ όσα γράφτηκαν γι’ αυτόν.

Αυτό που έχει σημασία γι’ αυτόν, όπως και ο ίδιος φανέρωσε, είναι η ακεραιότητα της εργασίας του. Γι’ αυτό προτιμά τέτοιους σχετικά μικρούς εκδοτικούς οίκους όπως ο Grove στη Νέα Υόρκη και οι εκδόσεις Minuit στο Παρίσι. Παρακολουθεί στενά το ανέβασμα των έργων του. Ο αμερικανός σκηνοθέτης, Alan Schneider, είχε προηγουμένως συνεργαστεί μαζί του στο Παρίσι. Έχει σκηνοθετήσει τα έργα του στο Ντίσελντορφ. Λέει συγκρατημένα ότι ξέρει αρκετά γερμανικά για να εκφράσει τις απόψεις του με σαφήνεια. Ήταν το ενδιαφέρον του για τις γλώσσες που τον οδήγησε αρχικά στη Γαλλία το 1926, όταν προετοιμαζόταν για μια σταδιοδρομία ως δάσκαλος στο Trinity College, στο Δουβλίνο. Τι ήταν εκείνο που τον έκανε να αρχίσει να γράφει μερικά από τα έργα του αρχικά στα γαλλικά και να τα μεταφράζει έπειτα στα αγγλικά;

Ο Μπέκετ λέει ότι άρχισε να γράφει στα γαλλικά επειδή θέλησε να πάρει αποστάσεις από τη μητρική γλώσσα του. Γράφοντας στα αγγλικά κατά ένα περίεργο τρόπο μπορούσε να εκφραστεί πολύ εύκολα. Η γαλλική γλώσσα τού πρόσφερε μεγαλύτερη σαφήνεια και τον ανάγκασε να σκεφτεί πληρέστερα, και να γράψει με μεγαλύτερη λιτότητα. Όμως περισσότερο το ένστικτο παρά ένα προσχεδιασμένο πλάνο καθόρισε το αν τα έργα του θα γράφονταν πρώτα στα αγγλικά ή στα γαλλικά. Η Τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ γράφτηκε αρχικά στα αγγλικά, καθώς επίσης και το Περιμένοντας τον Γκοντό. Η εξήγηση του Μπέκετ για το δίγλωσσο γράψιμό του δεν είναι τόσο πειστική, όπως μπορεί να φανεί. Ακούγοντάς τον κάποιος, κερδίζει το νέο σεβασμό της ασάφειας!

Αναρωτήθηκα για την εμπειρία του κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής στη Γαλλία. Όταν το Παρίσι απελευθερώθηκε, ο Μπέκετ τιμήθηκε με τον Πολεμικό Σταυρό για την αντιστασιακή του δράση. Αρνούμενος ότι είχε κάνει κάτι το ασυνήθιστο, είπε ότι το να γράφει με σαφή και λιτό τρόπο ήταν απαραίτητο όταν εργαζόταν μέσα σε μια αντιστασιακή ομάδα που μεταβίβαζε πληροφορίες στους συμμάχους. Ένας Γάλλος σύντροφος έφερε ορισμένες πληροφορίες για τις μετακινήσεις των γερμανικών στρτευμάτων, και τις μετέφρασε στα αγγλικά με όσο το δυνατόν λιγότερες λέξεις για να μεταδοθούν στο Λονδίνο.

Γράφει στο σπίτι του, στο 14ο Διαμέρισμα, όπου ζει με τη σύζυγό του (η πινακίδα στο διάδρομο του κτηρίου γράφει απλά BECKETT). Έγραφε αρκετά σταθερά, και, όπως είπε, μετά βίας μπορούσε να βρει το χρόνο να πάει στη γενέτειρά του. Αφοσιώνεται στα βιβλία παλαιών φίλων του, όπως της Kay Boyleⁱ, θαυμάζει τα έργα του Heinrich Böllⁱⁱ και του Saul Bellowⁱⁱⁱ, αλλά δεν ακολουθεί τις τρέχουσες μόδες στη λογοτεχνία. Στο μικρό Καφέ όπου καθίσαμε, ο Σάμουελ Μπέκετ ήρθε αγνώριστος.

Και αυτό είναι μόνο μια μικρή εντύπωση για το συγγραφέα που γεφυρώνει τη λογοτεχνική ιστορία του αιώνα από τον James Joyce, το φίλο και συμπατριώτη του από το Δουβλίνο, με τους περισσότερους σύγχρονους συγγραφείς. Καθώς περπατούσαμε προς τα έξω, είπα στον Μπέκετ ότι οι φωτογραφίες τον έκαναν πάντα να εμφανίζεται πολύ ζοφερός, και τον ρώτησα εάν θα μου επέτρεπε να τον φωτογραφίσω. Χαλαρωμένος, στάθηκε μπροστά από μια οδοσήμανση και διάβασε: “Sortie de Secour – ne pas encombrer” (Έξοδος κινδύνου – δεν εμποδίζει). Ο Μπέκετ ζύγισε τις λέξεις μεγαλοφώνως. “Αυτό είναι κατάλληλο”, είπε μ’ ένα χαμόγελο.

Απόδοση: Ιωάννα Λαγκαδινού

• Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα The New York Times, 25 Ιανουαρίου 1981

____________________________

• Κεντρική φωτογραφία: Ο Beckett σ’ ένα παρισινό Καφέ. Φωτογραφία: Ian Dryden/Rex/Shutterstock
• ΔΡΩΜΕΝΑ. Περίοδος Γ΄, τεύχος 16, Ιανουάριος 2007

The following two tabs change content below.

• Bio
• Latest Posts

HERBERT MITGANG

O Herbert Mitgang, είναι αμερικανός πολυγραφότατος συγγραφέας, κριτικός και θεατρικός συγγραφέας. Έχει γράψει τα θεατρικά έργα: Mister Lincoln, που παρουσιάστηκε στο Broadway, καθώς επίσης στη Βρετανία, στον Καναδά, στην Αυστραλία, στην Κίνα και συνεχίζει να παίζεται σε πολλές σκηνές των Ηνωμένων Πολιτειών. Έγραψε και το έργο Adlai El Stevenson. Είναι επίσης δημοσιογράφος. Εργάστηκε στην εφημερίδα The New York Times και ως κριτικός βιβλίων συνεργάστηκε με το The New Yorker. Έχει γράψει 17 βιβλία (μεταξύ αυτών και πεζογραφήματα): Abraham Lincoln: A Press Portrait, Dangerous Dossiers: FBI Files on Authors and Artists and Newsmen in Khaki: Tales of a World War II Soldier-Correspondent. Δίδαξε επίσης στο Yale University και στο City College of New York. Υπήρξε φιναλίστ για βράβευση με το Pulitzer Prize στη βιογραφία. Τιμήθηκε με το βραβείο George Polk. Είναι μέλος της Κοινωνίας των Αμερικανών Ιστορικών και μέλος της Συντεχνίας Δραματουργών της Αμερικής.

Latest posts by HERBERT MITGANG (see all)

• Herbert Mitgang: Ο Μπέκετ στο Παρίσι - 16 Ιουνίου, 2021