Τίρσο δε Μολίνα (1579 – 1648)
Ο Τίρσο δε Μολίνα (Tirso de Molina, 24 Μαρτίου 1579 – 20 Φεβρουαρίου 1648), ψευδώνυμο του Γκαμπριέλ Τέγιεθ (Gabrielα Tellez), ήταν Ισπανός δραματουργός, ποιητής και ρωμαιοκαθολικός μοναχός. Είναι ο σημαντικότερος συνεχιστής του έργου του Λόπε δε Βέγα και θεωρείται ως ένας από τους κορυφαίους δραματουργούς του ισπανικού Χρυσού Αιώνα (El Siglo de Oro). Υπολειπόταν μόνο του Λόπε δε Βέγα σε δημοτικότητα και παραγωγικότητα θεατρικών έργων.
Ο Τίρσο δε Μολίνα γεννήθηκε στη Μαδρίτη. Η ακριβής ημερομηνία της γέννησής του δεν είναι γνωστή, αλλά πιθανολογείται ανάμεσα στα έτη 1571 και 1584. Σπούδασε στο περίφημο Πανεπιστήμιο της Αλκαλά δε Ενάρες (Alcala de Henares) και το 1601 ασπάσθηκε το μοναχικό σχήμα. Προσχώρησε στο Τάγμα της Παναγίας του Ελέους, ενώ χειροτονήθηκε μοναχός το 1610. Υπήρξε ιστορικός του τάγματος και έγραψε τη «Γενική Ιστορία του Τάγματος της Ελεούσας» (Historia general da la orden de la Merced, 1637). Υπήρξε επίσης διακεκριμένος θεολόγος. Έμεινε μερικά χρόνια στη Νότια Αμερική, όπου έδινε μαθήματα θεολογίας. Το 1645 έγινε ηγούμενος του μοναστηριού της ισπανικής πόλης Σόρια (Soria).
Ο Τίρσο δε Μολίνα ασχολήθηκε με το δράμα από μια έμφυτη αίσθηση για το θέατρο και τις κοινωνικές αναταράξεις της εποχής του, ενώ εμπνεύστηκε τα θεατρικά έργα του από τα είδη θεάτρου που καθιέρωσε ο Λόπε δε Βέγα, κυρίως τις “comedias”. Σε ορισμένα έργα του άντλησε το υλικό του από την παράδοση του ισπανικού θεάτρου.
Πέθανε στην πόλη Σόρια (Soria) της Ισπανίας το 1648.
Από το σύνολο της θεατρικής παραγωγής του Τίρσο δε Μολίνα, έχει διασωθεί μόνον ένα τμήμα. Έγραψε περίπου 400 θεατρικά έργα, από τα οποία ογδόντα σώζονται σήμερα, που εκδόθηκαν μέσα στη δεκαετία από το 1627 μέχρι το 1636.
Μεταξύ των έργων του με ιστορικό θέμα, το περισσότερο γνωστό είναι «Η φρόνηση στη γυναίκα» (La prudencia en la mujer, 1634), που συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα ισπανικά ιστορικά δράματα, αλλά και τα δράματα “Ο βασιλιάς Δον Πέδρο στη Μαδρίτη” (El rey Don Pedro en Madrid) και “Τα σκούδα της Πορτογαλίας” (Las quinas de Portugal). Έργα με θρησκευτικό χαρακτήρα του είδους “άουτος σακραμεντάλες” είναι το βιβλικό δράμα «Η εκδίκηση της Θάμαρ» (La venganza de Tamar, 1634), που εντυπωσιάζει με τη βιαιότητα και το ρεαλισμό των σκηνών του, όπως και το “άουτο” “Αγία Ιωάννα” (Santa Juana) και η δημοφιλής τραγωδία με τον τίτλο «Ο κατάδικος για απιστία» (El condenado pοr desconfiado, 1635).
Ο Τίρσο δε Μολίνα διέπρεψε στις κωμωδίες «θεάτρου χαρακτήρων», που ταυτίζονταν συμβολικά με τα ζητήματα τιμής, καλής φήμης και υπόληψης και κοινωνικής αλληλεγγύης, όπως «Ο ντροπαλός στο παλάτι» (El vergonzoso en palacio, 1611), όπου η προκλητική Μανταλένα καταφέρνει να την αγαπήσει ο ντροπαλός Μιρένο, και “Η θεοσεβούμενη Μάρθα” (Marta la piadosa), που επικαλείται τη θρησκευτική της πίστη για να αποφύγει έναν ανεπιθύμητο γάμο.
Έγραψε επίσης αξιόλογα και πολύ δημοφιλή έργα της κατηγορίας «μανδύας και ξίφος» (αγγλ. cloak-and-dagger plays), τα οποία αναφέρονται στα ήθη της εποχής του, με σπινθηροβόλο διάλογο και περιπλοκές στις σχέσεις των δύο φύλων, τα οποία χειρίστηκε με πολλή πρωτοτυπία. Στο έργο «Ο Δον Χιλ με τις πράσινες περικνημίδες» ( Don Gil de las calzas verdes, 1635) χειρίστηκε με ζωντάνια την περίπλοκη υπόθεση και τις ρεαλιστικά βίαιες σκηνές, όπως και στα έργα “Ο έρωτας γιατρός” (El amor medico) ή “Η χωριάτισσα της Βαγέκας” (La villana de Vallecas).
Η φήμη όμως του Τίρσο δε Μολίνα, κυρίως έξω από την Ισπανία, συνδέθηκε με τη δημιουργία ενός από τους μεγαλύτερους μύθους της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Το δράμα του με τον τίτλο «Ο Απατεώνας της Σεβίλης και ο πέτρινος συνδαιτυμόνας» (El Burlador de Sevilla y combidado de piedra ― ελλην. μετάφρ. Ιουλίας Ιατρίδη (“Εκδόσεις των Φίλων”), που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1630, έφερε για πρώτη φορά στη σκηνή το θρύλο του Δον Ζουάν Τενόριο, του διάσημου για τις ερωτικές του περιπέτειες ήρωα-απατεώνα, την προσωπικότητα του οποίου έπλασε ο Τίρσο δε Μολίνα με μοναδική πρωτοτυπία, γεγονός που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση, δεδομένου ότι ήταν ιερωμένος της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. To θεατρικό αυτό δράμα του Τίρσο δε Μολίνα ενέπνευσε στο χώρο της μουσικής τον “Ντον Τζοβάνι” του Μότσαρτ.
Κάποιες από τις κωμωδίες του, ο Τίρσο δε Μολίνα τις έγραψε σε συνεργασία με το συγγραφέα Χουάν Ρουίθ δε Αλαρκόν (Juan Ruiz de Alarcόn, περ. 1550 – 1639). To ιδιοφυές όμως ταλέντο του προκάλεσε κατά καιρούς έντονες αντιδράσεις στην συντηρητική κοινωνία της Μαδρίτης και στους κόλπους της καθολικής εκκλησίας, έτσι ώστε κάποια από τα θεατρικά έργα του καταδικάστηκαν ως προσβλητικά και ανήθικα.
Ένα περίτεχνο μνημείο αφιερωμένο στον Τίρσο δε Μολίνα, όπου ο Ισπανός δραματουργός απεικονίζεται με την ιερατική ενδυμασία του, βρίσκεται σε κεντρική θέση στην ομώνυμη Πλατεία Τίρσο δε Μολίνα (Plaza de Tirso de Molina) της Μαδρίτης. Το μνημείο, από χαλκό και μάρμαρο, είναι έργο του Μαδριλένου γλύπτη Ραφαέλ Βέλα δελ Καστίγιο (Rafael Vela del Castillo). Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν το 1943.
ΠΗΓΕΣ
- “501 Great Writers” (General Editor: Julian Patrick), Apple Press, London, 2009.
- John Russell Taylor: “The Penguin Dictionary of the Theatre”, Penguin Books Ltd, Harmondsworth, Middlesex, England, 1968.
- Eγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμματα «Τίρσο δε Μολίνα», τόμ. 57 και «Ισπανική λογοτεχνία», τόμ. 30, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.
- Εγκυκλοπαίδεια “ΔΟΜΗ”, λήμμα “Τίρσο ντε Μολίνα”, τόμ. 15ος, Εκδόσεις “ΔΟΜΗ” Α.Ε., Αθήνα.
- https://el.wikipedia.org
Κεντρική φωτογραφία: Μνημείο Τίρσο δε Μολίνα στη Μαδρίτη
The following two tabs change content below.
Latest posts by dromena (see all)
- Κυκλοφορεί σε μετάφραση του Καθηγητή Βάιου Λιαπή το βιβλίο «Το Αρχαίο Θέατρο μέσα από τις Πηγές» - 14 Νοεμβρίου, 2024
- ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΜΑΣ : Η Αυλή των Θαυμάτων (3) - 11 Νοεμβρίου, 2024
- ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΜΑΣ : Η Αυλή των Θαυμάτων (2) - 10 Νοεμβρίου, 2024
- ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΜΑΣ : Η Αυλή των Θαυμάτων (1) - 10 Νοεμβρίου, 2024
- Θέατρο του λαού: Ο Καραγκιόζης, η ιστορία του, η σημασία του - 27 Απριλίου, 2024
