Ο Κρίστοφερ Μάρλοου (Christopher Marlowe) (Καντέρμπερι, Κεντ, βαπτίστηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1564 – Ντέπτφορντ, 30 Μαΐου 1593) ήταν Άγγλος θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, ηθοποιός και μεταφραστής, ο σπουδαιότερος πρόδρομος του Σαίξπηρ στην αγγλική δραματουργία, ο οποίος δραστηριοποιήθηκε την εποχή των Ελισαβετιανών χρόνων. Ένα από τα σημαντικά επιτεύγματα του Μάρλοου ήταν ότι καθιέρωσε τον ανομοιοκατάληκτο στίχο στη δραματική ποίηση. Ο Μάρλοου είχε τραγικό και πρόωρο τέλος, όταν δολοφονήθηκε μετά από καβγά σε ταβέρνα. Τέλος ο Μάρλοου θεωρείται ως ένας από τους συγγραφείς ορισμένων έργων του Σαίξπηρ σύμφωνα με μελέτη του ιστορικού της τέχνης Τζέιμς Σαπίρο.
Ο Μάρλοου είχε τεράστια και πολύπλευρη μόρφωση, αστείρευτη φαντασία, ανυπότακτο πνεύμα, έντονη αίσθηση ενός ηθικού συστήματος αξιών, ωστόσο πλήρως αποστασιοποιημένου από τη θρησκευτικότητα. Ταυτόχρονα είχε έντονη την επιθυμία να βλασφημεί κάθε τι που ερχόταν σε αντίθεση με το σύστημα σκέψης του και να καυγαδίζει με τους ανθρώπους που το εξέφραζαν. Ο Τόμας Στερνς Έλιοτ αποκάλεσε τον Μάρλοου ως “τον πιο βαθυστόχαστο, τον πιο βλάσφημο από τους συγχρόνους του” και “το πιο φιλοσοφημένο, αν και ανώριμο, πνεύμα από τους ελισαβετιανούς δραματικούς συγγραφείς”.
Παρά την οπωσδήποτε σύντομη συγγραφική του ιδιότητα, λόγω της απρόσμενης δολοφονίας του μόλις στα 29 του χρόνια, ο Μάρλοου συνέγραψε πολλά αλλά και υψηλής ποιότητας έργα. Σε ηλικία 23 ετών (1587) είχε ήδη γράψει το θεατρικό έργο Ταμερλάνος και είχε μεταφράσει από τα Λατινικά τις Ελεγείες του Οβιδίου και το πρώτο βιβλίο από τα Φαρσάλια του Λουκανού. Την ίδια περίοδο έγραψε το Διδώ η βασίλισσα της Καρχηδόνας (Dido, Queen of Carthage) σε συνεργασία με τον Τόμας Νας (Nashe) έργο που κυκλοφόρησε το 1594. Τα δύο μέρη του Ταμερλάνου κυκλοφόρησαν ανώνυμα το 1590. Αξίζει να σημειωθεί πως ο εκδότης του έργου παρέλειψε μερικά αποσπάσματα που θεωρούσε ότι δεν συμβάδιζαν με την ιστορία στην οποία είχε στηριχθεί το έργο. Κανένα άλλο έργο εκτός των δύο προαναφερθέντων δεν κυκλοφόρησε ενόσω ο Μάρλοου ζούσε. Ακολούθησε (1598) το ημιτελές ποίημα του Ηρώ και Λέανδρος που βασίζεται στο ομώνυμο δράμα της ελληνικής μυθολογίας, ένα από τα καλύτερα της Ελισαβετιανής εποχής αντίστοιχο του μεγαλείου της ποίησης του σύγχρονού του Έντμουντ Σπένσερ.
Ο Δόκτωρ Φάουστους, που είναι το επόμενό του έργο, εντάσσεται στην παράδοση του ηθικοπλαστικού θεάτρου της βρετανικής σκηνής. Είναι ένα έργο με ηθικά προστάγματα όπου ο πειρασμός, η πτώση και η καταδίκη σε αιώνια κόλαση καταδεικνύουν τη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης διάνοιας και ψυχής. Στον Ταμερλάνο περιγράφει μια ιστορία όπου ο βασικός πρωταγωνιστής είναι ο στρατηλάτης Ταμερλάνος ένας Σκύθης βοσκός που αποκτά το στέμμα της Περσίας και κατατροπώνει όλες τις μεγάλες δυνάμεις της μέσης Ανατολής και βορείου Αφρικής. Στο έργο αυτό ο Μάρλοου εξυμνεί και θαυμάζει το μεγαλείο της τυφλής και ανυπότακτης δύναμης, της νεότητας και της θέλησης χωρίς να ασχολείται με τις ιστορικές αιτιάσεις του φαινόμενου “Ταμερλάνος”. Οι λεπτομέρειες του έργου είναι εκπληκτικές και αποδεικνύουν την τεράστια ευρύτητα γνώσεων του Μάρλοου με δεδομένο ότι εκείνη την εποχή πολύ λίγα πράγματα ήταν γνωστά για τη ζωή των Μουσουλμάνων της περιοχής. Αξίζει να σημειωθεί πως στο ανέβασμα του έργου αυτού στο Λονδίνο ασκήθηκε λογοκρισία λόγω της ασέβειας που έδειχνε στον Μωάμεθ.
Στον Εδουάρδο Β και Στη σφαγή στο Παρίσι μεταφέρει στο θέατρο ορισμένα ιστορικά γεγονότα που αφορούν στην Αγγλία και στη Γαλλία ενώ στον Εβραίο της Μάλτας Εβραίοι, Τούρκοι και Χριστιανοί βρίσκονται στον ίδιο γεωγραφικό χώρο και αγωνίζονται να διατηρήσουν την αυτονομία και ταυτότητα τους.
Ο Μάρλοου υπηρέτησε τη Βασίλισσα Ελισάβετ από το 1584 ώς το θάνατό του σε μυστική αποστολή για το καλό της χώρας του. Ο θάνατος του συνέβη υπό περίεργες συνθήκες, όταν πιθανότατα ενεπλάκη σε καβγά σε ταβέρνα με ένα αμφίβολης ποιότητας πρόσωπο, μέλος της συντροφιάς του.
Ο Μάρλοου επηρέασε διάφορους συγγραφείς όπως τον Τζον Μάρστον (John Marston), τον Μάικλ Ντρέυτον (Michael Drayton) και τον Τζωρτζ Πηλ (George Peele). O Ουίλιαμ Σαίξπηρ τον μνημονεύει στο έργο “Όπως αγαπάτε” (As You Like It) στο έργο “Άμλετ” στον μονόλογο του Πύρρου και στο έργο “Τρικυμία”. Είναι πιθανό επίσης ότι ο Σαίξπηρ, όταν έγραψε το “Ο Φοίνικας και η χελώνα” είχε υπόψιν του κάποια μετάφραση του Οβιδίου από τον Μάρλοου. Μέχρι την έλευση του Σαίξπηρ ο Μάρλοου κατείχε ηγετική θέση στη σκηνή της Βρετανίας ενώ οι βικτωριανοί τον θεωρούσαν λυρικό και επιδεικτικό ποιητή περισσότερο και λιγότερο θεατρικό συγγραφέα. Τον 20ο αιώνα ώς και τις μέρες μας το κύρος του Μάρλοου ως θεατρικού συγγραφέα αποκαταστάθηκε πλήρως και τα έργα του παίζονται πολλάκις και με μεγάλη επιτυχία.
Θεατρικά έργα:
- Ταμερλάνος ο Μέγας (Tamburlaine the Great) το 1590.
- Η τραγική ιστορία του δόκτορα Φάουστους (The Tragical History of D. Faustus) το 1604.
- Η πολυτάραχη βασιλεία και ο οικτρός θάνατος του Εδουάρδου Δευτέρου, βασιλιά της Αγγλίας (The troublesome Raigne and Lamentable Death of Edward Second, King of England) το 1594.
- Η πασίγνωστη τραγωδία του πλούσιου Εβραίου της Μάλτας (The Famous Tragedy of the Rich Jew of Malta) το 1633.
Ποιήματα:
- Ηρώ και Λέανδρος (Hero and Leander) το 1598
Τα έργα του στην Ελληνική γλώσσα
- Ταμερλάνος Ο Μέγας. Εκδόσεις ΑΓΡΑ. Έτος έκδοσης: 2006, μετάφραση Σεραφείμ Βελέντζας. ISBN 960-325-590-4
- Δόκτωρ Φάουστους. Εκδόσεις ΑΓΡΑ. Μετάφραση: Κλείτου Κύρου. ISBN 960-325-403-7
- Ο Εβραίος τής Μάλτας. Εκδόσεις ΑΓΡΑ. Μετάφραση: Σεραφείμ Βελέντζας.
- Ο Εβραίος τής Μάλτας. Εκδόσεις ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ. Μετάφραση: Δαμιανάκου Βούλα. ISBN 960-205-406-9
- Εδουάρδος Β’ και η σφαγή των Παρισίων. Εκδόσεις ΑΓΡΑ. Μετάφραση: Σεραφείμ Βελέντζας.
Έργα, Βιογραφίες και αναφορές
- Christopher Marlowe: A Biographical and Critical Study του Frederick S. Boas. Εκδόσεις: Clarendon Press, Οξφόρδη. Έτος έκδοσης: 1940
- Ο Ταμερλάνος πρέπει να πεθάνει. Οι τελευταίες μέρες του Μάρλοου. Μυθιστόρημα του συγγραφέα Louise Welsh. Εκδότης: Αλεξάνδρεια. Έτος έκδοσης: 2006. ISBN 9789602213278
Πηγές
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, Τόμος 40, σελίδες 351,352.
- https://el.wikipedia.org
