Παντελής Χορν (1881 – 1941)
Ποιος δεν έχει δει το “Φιντανάκι”, το ‘Μελτεμάκι”, τη “Φλανγτρώ”, τους “Πετροχάρηδες”;;; Τα έργα του Παντελή Χορν,του πατέρα του Δημήτρη Χορν… Ιδιαίτερα το “Φιντανάκι” του που δημιούργησε παράδοση στο χώρο του ελληνικού νεορεαλισμού, στο χώρο της οποίας κινήθηκε το μεγαλύτερο μέρος της σύγχρονης δραματουργίας μα!!!
Ο θεατρικός συγγραφέας Παντελής Χορν (1 Ιανουαρίου 1881 – 1 Νοεμβρίου 1941) γεννήθηκε στην Τεργέστη και ήταν γιος του Αυστριακού Δημητρίου Χορν και της Ματίνας Κουντουριώτη, κόρης του Παντελή Κουντουριώτη. Επίσης ήταν δισέγγονος του Λάζαρου Κουντουριώτη. Μπήκε στο Βασιλικό Ναυτικό και το 1899 αποφοίτησε από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων.
Συμμετείχε στη σύσταση του Στρατιωτικού Συνδέσμου ενώ ήταν και από τα ιδρυτικά μέλη του Λιμενικού Σώματος. Συγκεκριμένα ήταν ένας από τους τέσσερις πρώτους αξιωματικούς που μετήχθησαν από το Πολεμικό Ναυτικό, έχοντας τον βαθμό του αντιπλοιάρχου, στο Λιμενικό Σώμα, αποκτώντας τον βαθμό του επιλιμενάρχη β΄. Αποστρατεύθηκε στις 28 Οκτωβρίου του 1926 με τον βαθμό του υποναυάρχου.
Σε νεαρή ηλικία άρχισε να γράφει θεατρικά έργα. Ενώ ήταν αξιωματικός του πολεμικού ναυτικού έγραψε το έργο Ανεχτίμητο, το οποίο δημιούργησε σκάνδαλο λόγω μερικών τολμηρών εκφράσεων που χρησιμοποιούσε. Με την κατηγορία ότι προσβάλλει τα ήθη παραπέμφθηκε από τον υπουργό Ναυτικών στο ναυτοδικείο, όπου αθωώθηκε. Στη συνέχεια έγραψε περισσότερα από 30 έργα, ορισμένα από τα οποία είναι κωμωδίες, μονόπρακτα, πολύπρακτα και δράματα, που παίχτηκαν από ηθοποιούς όπως η Μαρίκα Κοτοπούλη, η Κυβέλη, ο Αιμίλιος Βεάκης, η Κατίνα Παξινού και ο Αλέξης Μινωτής: ο Ξένος (1906), οι Πετροχάρηδες (1908), Το τίμιο σπίτι (1908), Μελάχρα (1909), η Παναγία η Κατηφορίτισα (1915), Το Μαύρο Καράβι (1917), το Φιντανάκι (1921), η Νταλμανοπούλα (1923), ο Σέντζας (1925), Φλαντρώ (1925), Ψωροκώσταινα (1927), Το Μελτεμάκι (1927), Σταθμός (1929), Σιγανοπαπαδιές (1929), ο Πρόξενος (1931) και Ζωή και παραμύθι (1937) κ.ά.
Πιστός στην ελληνική παράδοση, ο Χορν προσέδωσε ωστόσο στα έργα του έναν πολύμορφο χαρακτήρα, καθώς δέχθηκε τις ευρωπαϊκές επιδράσεις από τον ρεαλισμό, τον νατουραλισμό αλλά και το σύγχρονο ψυχολογικό δράμα. Έγραψε και ποιήματα ορισμένα των οποίων είχαν εβραϊκό θέμα.
Πρωτοπόρος, τολμηρός και προκλητικός δημιούργησε σκάνδαλο τόσο με τον Σέντζα όσο και με τη Φλαντρώ, έργα που μετά το πρώτο τους ανέβασμα παρέμειναν για πολλά χρόνια στην αφάνεια. Συγκεκριμένα η πρεμιέρα του Σέντζα το 1925 από τον θίασο Βεάκη – Νέζερ, δε βρήκε ανάλογη υποστήριξη από το κοινό και δέκα ημέρες μετά το έργο κατέβηκε. Για πολλά χρόνια αρθρογραφούσε σε εφημερίδες της Αθήνας ενώ είχε παρουσιάσει και λογοτεχνικά έργα. Ο Παντελής Χορν συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους θεατρικούς συγγραφείς της γενιάς του, καθώς επηρέασε σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό θέατρο. Ήταν μέλος της δεύτερης επιτροπής απονομής Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων(1940).
1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Παντελή Χορν βλ. Βαφειάδη Έφη, «Χορν Παντελής», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό9β. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, Βαφειάδη Έφη, «Ο Παντελής Χορν και η εποχή του• Χρονολογικός πίνακας 1881-1941» και «Παντελής Χορν: Εργοβιογραφικά», Παντελή Χορν, Τα θεατρικά• Τόμος Α΄• Εισαγωγή – Επιμέλεια Έφη Βαφειάδη, σ.27-57 και 59-82. Αθήνα, Ίδρυμα Γουλανδρή – Χορν, 1993, Καλογερίκος Π.Α., «Χορν Παντελής», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια24. Αθήνα, Πυρσός, 1934 και χ.σ., «Χρονολογικός πίνακας», στο πρόγραμμα της παράστασης του έργου του Χορν Το Φυντανάκι από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, 1995/1996, σ.53-59.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
• Βαφειάδη Έφη, «Χορν Παντελής», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό9β. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988.
• Βαφειάδη Έφη (εισαγωγή – επιμέλεια), Παντελή Χορν, Τα ΘεατρικάΑ΄-Ε΄. Αθήνα, Ίδρυμα Γουλανδρή – Χορν, 1993-1996.
• Γιαλουράκης Μανώλης, «Χορν Παντελής», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας12. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.
• Θ[ρύλος] Ά[λκης], «Θέατρον Αλάμπρα: Π.Χορν, Η Ψωροκώσταινα. Σκηνική γελοιογραφία σε μέρη τρία», Νέα Εστία9, ετ.Α΄, 15/8/1927, σ.567-568.
• Καλογερίκος Π.Α., «Χορν Παντελής», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια24. Αθήνα, Πυρσός, 1934.
• Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Πρόγραμμα της παράστασης του έργου του Παντελή Χορν Το Φυντανάκι, θεατρική περίοδος 1995/1996. • Ξενόπουλος Γρηγόριος, «Παντελής Χορν», Νέα Εστία6, ετ.Α΄, 1η/7/1927, σ.356-358.
• Πούχνερ Βάλτερ, «Το Φιντανάκι και η κληρονομιά της ηθογραφίας», Νέα Εστία114, ετ.ΝΖ΄, 1η/9/1983, αρ.1348, σ.1068-1076.
• Χορν Παντελής, «Σκόρπιες σελίδες ημερολογίου• ΑνεμομαζώματαΑ΄-ΚΕ΄», Μπουκέτο8, και 9, από 29/10/1931 ως 3/4/1932
Αφιερώματα περιοδικών
• Νέα Εστία70, ετ.ΛΕ΄, 15/10/1961, αρ.823.
Εργογραφία
(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις) 1
Ι.Θέατρο
• Το ανεχτίμητο· Δράμα με τρία μέρη – Ο ξένος· Δραματική σκηνή. Αθήνα, γραφεία του Νουμά, 1906.
• Οι Πετροχάρηδες· Δράμα σε μέρη τρία. Αλεξάνδρεια, έκδοση της Νέας Ζωής, 1909.
• Μελάχρα· Δράμα εις πράξεις τρεις. Αθήνα, έκδοση των Παναθηναίων, 1909.
• Το φιντανάκι· Αθηναϊκή ηθογραφία εις πράξεις τρεις. Αθήνα, έκδοση της εφημερίδας Ελληνική, 1932.
ΙΙ.Συγκεντρωτική έκδοση
• Παντελή Χορν, Τα Θεατρικά, τ.Α΄-Ε΄. Αθήνα, Ίδρυμα Γουλανδρή – Χορν, 1993 – (1996 ο Γ΄). 1. Για αναλυτική του Παντελή Χορν που περιλαμβάνει και τα δημοσιεύματά του στον Τύπο, βλ. Βαφειάδη Έφη, « Παντελή Χορν», Παντελή Χορν, Τα ΘεατρικάΑ΄, σ.101-164. Αθήνα, Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, 1993.
The following two tabs change content below.
Latest posts by dromena (see all)
- Ο Σαίξπηρ στο πολεμικό Λονδίνο - 11 Απριλίου, 2024
- Η “Δωδέκατη νύχτα” του Σαίξπηρ - 2 Απριλίου, 2024
- Αν ο Νίκος Χαραλάμπους σκηνοθετούσε τον τηλεφωνικό κατάλογο - 31 Μαρτίου, 2024
- Ο σκηνοθέτης Νίκος Χαραλάμπους - 31 Μαρτίου, 2024
- Μνήμη Νίκου Χαραλάμπους - 31 Μαρτίου, 2024
