×
Ουίλιαμ Σαίξπηρ (23 Απριλίου 1564 – 23 Απριλίου 1964) > ΔΡΩΜΕΝΑ > Ουίλιαμ Σαίξπηρ (23 Απριλίου 1564 – 23 Απριλίου 1964)
Ουίλιαμ Σαίξπηρ (23 Απριλίου 1564 – 23 Απριλίου 1964)

Ουίλιαμ Σαίξπηρ (23 Απριλίου 1564 – 23 Απριλίου 1964)

dromena
Μοιράσου το!

  • ΜΕΡΟΠΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

Δυο σημαντικά γεγονότα στην ιστορία της Αγγλικής Αναγέννησης σημειώθηκαν στα μέσα του 16ου αιώνα και στις αρχές του 17ου: η μεγάλη Ελισάβετ βασίλεψε στο θρόνο της Αγγλίας (1558-1603) και την ίδια εποχή ένας μεγάλος δραματουργός ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ συνέθετε τα αθάνατα δράματά του.

Το Stratford-upon-Avon, γνωστό σε όλο τον κόσμο ως γενέτειρα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ βρίσκεται στην καρδιά της Αγγλίας. Η πόλη χαίρεται τη δροσιά του ποταμού Avon, που στο δρόμο του στο Warwick καθρεφτίζει τον πύργο της εκκλησιάς της Αγίας Τριάδας, που σ’ αυτήν ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ βαφτίστηκε και ετάφη.

Οι θάμνοι και τα δέντρα των κήπων του Bankfort και η χλοερή λουλουδισμένη γη λούζονται στο γυαλιστερό καθρέφτη του καναλιού, που η ανοιχτή αγκαλιά του ανασαίνει τη γαλήνη της καλοκαιριάς. Η πόλη αυτή της Αγγλίας των Τυδώρ με το πέρασμα των χρόνων δεν άλλαξε το χαρακτήρα της. Κρατάει τους δεσμούς της με τα περασμένα. Το χάραγμα των δρόμων και τα ονόματά τους λίγο άλλαξαν από τους μεσαιωνικούς χρόνους. Η γέφυρα του Clopton που χτίδτηκε πριν από πεντακόσια χρόνια και η σειρά των “Gild Buildings”, κτίρια του 15ου αιώνα, παραμένουν άθικτα, ενώ αρκετά σπίτια με ξύλινη πρόσοψη Ελισαβετιανής και Ιακωβιανής εποχής, επιζούνε κοντά-κοντά χτισμένα μαζί με άλλα κατοπινά κτίρια από τούβλο. Η θέση της πόλης και το ποτάμι που καρπίζει τη γη της την κάνουν το κέντρο αγοράς όλης της περιοχής.

Μα η σχέση της πόλης με τον Σαίξπηρ και την οικογένειά του και με το Φεστιβάλ Σαίξπηρ στο “Βασιλικό Θέατρο Σαίξπηρ” κάνουν το Stratford-on-Avon μια Μέκκα για τους ταξιδιώτες όλου του κόσμου. Τα έργα του παίζονται εκεί σχεδόν οχτώ μήνες κάθε χρόνο σε κοινό που αντιπροσωπεύει όλα τα πολιτισμένα έθνη.

Στη γραφική αυτή πόλη, σ’ ένα δρόμο της, τη Henley St., ορθώνεται το διώροφο σπίτι που είδε το φως της ζωής ο Ουίλιαμ, ένα σπίτι με δοκάρια και καγκελωτά παράθυρα που κι αν το εξωτερικό του έχει υποστεί επισκευές τα κύρια αρχικά χαρακτηριστικά του δεν έχουν αλλοιωθεί. Δεν έχουμε τίποτα το θετικό για τη χρονολογία που χτίστηκε. Μονάχα μερικά χαρακτηριστικά μας πείθουν ότι ένα μεγάλο μέρος του σπιτιού ανήκει στον 15ον με 16ον αιώνα κι ότι τα υλικά του τα αρχικά ήταν εγχώρια ξύλινα δοκάρια από το δάσος του Arden και γκριζογάλαζη πέτρα από το Wilmcote, την πατρίδα της μητέρας του Σαίξπηρ. Αργότερα, το 1808, αντικαταστήσανε τη γκριζογάλαζη πέτρα με κόκκινο τούβλο. Στο ισόγειο η επίπλωση του “living room” δείχνει ότι το κατοικούσε μια οικογένεια αστική. Κουρτίνες με φανταχτερά λουλούδια για να δίνουν ζεστασιά στα κιγκλιδωτά παράθυρα, μια πολυθρόνα Ελισαβετιανής εποχής, ένα χρηματοκιβώτιο, ένας μπουφές με ράφια. Οι τοίχοι του πλαισιωμένοι με δοκάρια και το ταβάνι ανώμαλο με μεσοδόκια διαφημίζουνε την αντοχή της εκλεκτής αγγλικής βελανιδιάς. Το απαραίτητο τζάκι σε ωραίο συνδυασμό πέτρας και τούβλου και το μαθητικό γραφείο του Σαίξπηρ συμπληρώνουν την επίπλωση του δωματίου που συγκοινωνεί με την κουζίνα. Μπρος στο τζάκι της ένα καγκελωτό περίφραγμα (baby minder) προστάτευε τα παιδιά από τον κίνδυνο της φωτιάς. Ένα δωμάτιο ακόμα στο ισόγειο συγκεντρώνει χειρόγραφα των έργων του μεγάλου δραματουργού και δοκουμέντα και εικόνες και βιβλία ανοιγμένα, που διαφημίζουν τη ζωή του, την εργασία του και την επίδρασή του στον πνευματικό κόσμο σ’ όλους τους αιώνες.

Μια ξύλινη σκάλα ανεβάζει τον επισκέπτη στο δωμάτιο που γεννήθηκε ο William επιπλωμένο στο ίδιο Ελισαβετιανό στυλ: Ένα κρεβάτι ξύλινο με ουρανό, μια κασέλα σκαλιστή και η κούνια που νανούρισε τον μικρό Ουίλιαμ. Στο γυαλωτό τού παράθυρου φαίνονται χαραγμένες υπογραφές του Sir Walter Scott, του Thomas Carlyle, του Izaak Walts κι άλλων διάσημων συγγραφέων. Δυο ακόμα δωμάτια και έπειτα μια σκάλα στο πίσω του σπιτιού σε κατεβάζει στον κήπο σ’ ένα μακρύ μονοπάτι που το πλευρίζουν πλατιές όχθες πλουτισμένες με τριαντάφυλλα, πανσέδες, μενεξέδες, ρόδα, μαργαρίτες, χρυσάνθεμα, που το γλυκό άρωμά τους σμίγει την ευωδιά από τη θρούμπη, τη μέντα, τη λεβάντα και τη μαντζουράνα. Κι ακόμα ροδιές, μουριές, συκιές, μουσμουλιές, κυδωνιές, που ο ίσκιος των φύλλων τους παιχνιδίζει στο λιοφώς.

Σ’ αυτόν τον ωραίο κήπο βλέπουμε με τα μάτια της φαντασίας μας τον μικρόν Ουίλιαμ ν’ ακούει από τη μητέρα του λαϊκές ιστορίες τού τόπου τους και να μαθαίνει με ιδιαίτερη ευκολία τα πρώτα γράμματα. Ο πατέρας του, έμπορος γαντιών και μαλλιών στο Stratford, δεν είχε πολύ καιρό ν’ ασχοληθεί με τις σπουδές του γιου του, – άλλωστε δεν ξέρουμε ώς ποιο σημείο έφταναν οι γραμματικές του γνώσεις. Ο μικρός Σαίξπηρ τέλειωσε το Δημοτικό Σχολείο της πατρίδας του και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολουθούσε τους περιοδεύοντες θιάσους που έδιναν από καιρό παραστάσεις στο Stratford. Μα τα καταπληκτικά προσόντα τού Σαίξπηρ δεν αποχτήθηκαν στο σχολείο. Την ευρυμάθειά του, το πλούσιο λεκτικό του τα οφείλει στις μελέτες του και στη μεγαλοφυΐα του. Το σχολείο τού έμαθε μόνο λατινικά κι ελάχιστα ελληνικά.

Στα 1582, στα 18 του χρόνια, παντρεύτηκε την Anne Hathaway, οχτώ χρόνια μεγαλύτερή του, που του έδωσε μια κόρη, τη Σουζάνα, και δυο δίδυμα, τον Hammet και την Judith. Μα στα τρία χρόνια από το γάμο του έφυγε από την πατρίδα του και σε πολύ σύντομο διάστημα τον βλέπουμε στο Λονδίνο, μέλος ενός ομίλου ηθοποιών και συγγραφέα θεατρικών έργων. Παίζει κι αυτός στο θέατρο με τη διεύθυνση του φημισμένου ηθοποιού Richard Burbage. Μα η πραγματική θεατρική του παραγωγή που διαιρείται σε τέσσερις περιόδους αρχίζει το 1590 με τον “Τίτο Ανδρόνικο” κι από τότε ώς το θάνατό του γράφει 37 δράματα δικά του ή διασκευές και κωμωδίες και ιστορικά δράματα και λυρικά ποιήματα και 154 σονέτα. Το ν’ ασχοληθώ σ’ ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα με τα έργα τεσσάρων περιόδων εργασίας τού Σαίξπηρ θα ήταν άστοχο, αφού άλλωστε υπάρχουν τόσες επιμελημένες εργασίες και κριτικές από λογίους που καταπιάστηκαν μ’ αυτό το δύσκολο θέμα.

Ένας από τους νεότερους συγγραφείς, ο V.S. Pritchett, που εκθέτει τελευταία στο στο “Listener” τις απόψεις του για τη μεγαλοφυΐα τού Σαίξπηρ, αρχίζει το μελέτημά του έτσι:

“Το να συζητεί κανείς για τον Σαίξπηρ είναι ολότελα παράλογο: είναι σα να μιλάει για την υδρόγειο σφαίρα που κρεμιέται στο διάστημα, για ολάκερη τη Φύση, για το ανθρώπινο γένος, γιατί ο Σαίξπηρ είναι η μορφή του σύμπαντος. Ο Σαίξπηρ στα έργα του εκφράζει το πνεύμα της ανθρωπότητας όλων των αιώνων. Εκφράζει την ανθρώπινη φύση γυμνή με τις ανείπωτες σκέψεις της. Ο Σαίξπηρ είναι μια εγκυκλοπαίδεια που μας φωτίζει στην παραμικρή λεπτομέρεια της ανθρώπινης φύσης. Μας φανερώνει ορισμένες πτυχές της που δεν ερευνήθηκαν από κανέναν”.

Φυσικό είναι μια τέτοια μεγαλοφυΐα να καταπλήξει και τους συγχρόνους του. Η επιτυχία των έργων του τού έδωσε σημαντικά κέρδη. Ο Βάρδος, όπως τον αποκάλεσε αργότερα η Αγγλία, είχε βρει την τύχη του στη σκηνή και το θέατρο τον πλήρωνε ακριβά για να τον έχει δικό του. Ξεχώρισε και σαν ηθοποιός και σαν συγγραφέας θεατρικών έργων. Κι έτσι το 1597 μπόρεσε ν’ αγοράσει στο Stratford το πιο όμορφο σπίτι, το “New Place”, που αντίκριζε το παλιό του σχολείο και το “Gild Chapel”.

Μια θριαμβευτική απάντηση ήταν η επιτυχία του γι’ αυτούς που είχαν χαρακτηρίσει το μισεμό του σα μια απερίσκεπτη απόδραση. Ο τίτλος William Shakespeare the gentleman, ήταν ένας τίτλος ευγένειας γι’ αυτόν και για τη γενέτειρά του και το καινούργιο του κτίσμα ένα οικόσημο για τον πατέρα του και την οικογένειά του. Μα ο δημιουργός των μεγάλων τραγωδιών: του Ιουλίου Καίσαρα, του Άμλετ, του Οθέλλου, του Μάκβεθ, του Βασιλιά Ληρ χτυπιέται το 1596 από τη μοίρα. Ο γιος του Hammet πεθαίνει 11 χρόνων. Με ραγισμένη από τον πόνο την καρδιά ο Σαίξπηρ αποσύρεται το 1597 στο New Place για να ζήσει τη γαλήνια ζωή της αγαπημένης του πατρίδας. Ασχολείται με την κηπουρική και τον εξωραϊσμό του σπιτιού του χωρίς και να πάψει να συγγράφει. Μα τώρα δεν στρέφεται πια σε τραγικά θέματα, δε χαρακτηρίζει τα έργα του το πνεύμα της απαισιοδοξίας.

Μέσα στην Τρικυμία, στο Χειμωνιάτικο παραμύθι, στον Ερρίκο τον 8ο, νιώθει κανείς κάτι το γαλήνιο που το φέρνει η δύση της ζωής στον άνθρωπο κι η αγαλλίαση για την υπερκόσμια ζωή που τον περιμένει.

Στην Τρικυμία με τα φιλοσοφημένα αυτά λόγια στο στόμα τού Prospero μας κλανει να αισθανόμαστε τη ζωή όπως ο ίδιος την αισθάνθηκε στα τελευταία του χρόνια:

– Πάνε πια τα ξεφαντώματα. Τούτοι οι ηθοποιοί, όπως το μάντεψα, ήταν πνεύματα που χύθηκαν στον αέρα, σβήσαν στο άπειρο.

Και σαν το αθέμελο συγκρότημα ενός δράματος, οι συννεφόσκεπες κορφές των πύργων, τα φανταχτερά παλάτια, τα μεγαλόπρεπα τέμπλα, αυτή η ίδια η σφαίρα μας κι ό,τι κλείνεται σ’ αυτήν, θα γίνουν σκόνη.

Κι όπως χάθηκε, η άυλη, υπέρλαμπρη αυτή πομπή, δε θ’ αφήσουν πίσω τους κανένα θυμητικό. Είμαστε μια μάζα φτιαγμένη από όνειρα και τη σύντομη ζωή μας ο ύπνος αγκαλιάζει…

Ο αιώνιος ύπνος αγκάλιασε τη σύντομη ζωή των 53 χρόνων ζωής τού Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Πέθανε στις 23 του Απρίλη 1616. Τον έθαψαν στην εκκλησιά της Αγίας Τριάδας που καθρεφτίζεται στα νερά του Avon.

Στην ταφόπετρα του Μνημείου του, που ύψωσαν στο ιερό της εκκλησίας, είναι χαραγμένες τούτες οι γραμμές:

Good friend for Jesus sake forbeare,
To dig the dust enclosed here.
Blessed be the man that spares these stones,
And cursed be he that moves my bones

(Στ’ όνομα του Χριστού, φίλε, μη σκάψεις

την τέφρα που ο τάφος τούτος κλείνει

Ευλογημένος να ’ναι εκείνος που την πέτρα τούτη δε θ’ αγγίσει.

Καταραμένος κείνος που τα κόκαλά του θα μετακινήσει).

  • Πρώτη δημοσίευση: ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, έτος ΛΗ΄, τόμος 75ος, τεύχος 887, 15 Ιουνίου 1964.

Μοιράσου το!
ΔΡΩΜΕΝΑ ΜΕΛΕΤΕΣ-ΑΡΘΡΑ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

ΙΣΩΣ ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ

© dromena.net All rights reserved. | Developed by Δυτικός Άνεμος
Exit mobile version